دوره بحرانی مبارزه با علفهای هرز زراعت نخود دیم در شرایط استان کرمانشاه

کاربرد ابزارها و شیوه های مبارزه با علفهای هرز در دوره ای از زندگی گیاه زراعی و یا علف هرز که بیشترین کارایی و کمترین کاهش عملکرد را بدنبال داشته باشد "دوره بحرانی مبارزه با علفهای هرز" نامیده شده و آن را بخشی از مدیریت تلفیقی علفهای هرز و کشاورزی پایدار بشمار می آورند. نخود معمولی (cicer arietinum l.) دیم یکی از گیاهان زراعی مهم در تناوب رایج در دیمزارهای غرب ایران بوده و مبارزه با علفهای هرز آن نیز اغلب با وجین دستی انجام می پذیرد. از اینرو، بمنظور تعیین دوره بحرانی مبارزه با علفهای هرز در این گیاه، آزمایشی مزرعه ای در سال 1375 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب (استان کرمانشاه) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار و کاربرد آلودگی طبیعی به علفهای هرز، در شرایط دیم انجام شد. همانند دیگر بررسی های دوره بحرانی دو دسته از تیمارها بکار برده شد. دسته نخست دربرگیرنده تداخل علفهای هرز تا مراحل صفر (سبز شدن)،4،7،9 و 14 برگی، گلدهی، نیامدهی و رسیدگی فیزیولوژیکی و دسته دوم شامل مبارزه با علفهای هرز تا مراحل ذکر شده بود. این دو گروه از تیمارها بترتیب توابع لجستیک و گامپرتز برازش داده شدند. نتایج بدست آمده نشان دهنده این است که با در نظر گرفتن 5 درصد کاهش مجاز عملکرد یک دوره عاری از علف هرز تا مرحله 10-11 برگی (حدود 39 روز پس از سبز شدن) برای جلوگیری از کاهش بیشتر عملکرد دانه ضروری است . از طرفی گیاه نخود توانست حضور علفهای هرز را بدون کاهش عملکرد تا مرحله 7 برگی (حدود 31 روز پس از سبز شدن) تحمل کند. بنابراین دوره بحرانی مبارزه با گیاهان هرز برای عملکرد دانه در این زراعت مرحله 7-11 برگی رشد آن (31-39 روز پس از سبز شدن) بدست آمد. این دوره برای عملکرد ماده خشک مرحله 6/5-11 برگی (29-38 روز پس از سبز شدن) بدست آمد. بر مبنای درجه حرارتهای تجمعی، این دوره ها برای عملکرد دانه و ماده خشک بترتیب تا رسیدن به 275-330 و 255-310 درجه روز پس از سبز شدن بدست آمد. علفهای هرز غالب در آغاز فصل پیچک صحرایی و توق، و در انتهای فصل نیز پیچک صحرایی و شیرین بیان بودند. تعداد و وزن خشک علفهای هرز در تیمار عاری از علف هرز تا 35 روز پس از سبز شدن، به ترتیب 75 و 81 درصد (نسبت به شاهد بدون مبارزه) کاهش یافت . تداخل علفهای هرز تا پایان فصل موجب کاهش 58 و 50 درصد کاهش عملکرد دانه و ماده خشک (نسبت به شاهد بودن تداخل) شد. شاخص برداشت نیز با ادامه تداخل به بیش از 44 روز کاهش یافته و با تداخل سراسر فصل رویش ، نسبت به شاهد بدون تداخل، 22 درصد کاهش نشان داد. همچنین، تداخل علفهای هرز به مقدار زیادی موجب کاهش اجزاء عملکرد شد، بطوریکه تداخل تمام فصل، بترتیب سبب کاهش 65 و 55 و 35 و 22 درصد تعداد دانه در بوته، نیام در بوته، دانه در نیام و شاخه بارور در بوته شد. اثر تداخل علفهای هرز بر اندازه دانه، تعداد شاخه ها و نیامهای آفت زده، نیامهای دودانه ای، وزن 100 دانه و میزان پروتئین دانه روند خاصی نشان نداد.